Một chế độ độc tài đã được định nghĩa phần lớn là một hình thức chính phủ, trong đó quyền lực tuyệt đối tập trung trong tay một nhà lãnh đạo (thường được xác định là một nhà độc tài), một "nhóm nhỏ" hoặc "tổ chức chính phủ", và nó nhằm xóa bỏ đa nguyên chính trị và huy động dân sự.[4] Mặt khác, dân chủ, thường được so sánh với khái niệm độc tài, được định nghĩa là một hình thức của chính phủ nơi quyền tối cao thuộc về dân chúng và các nhà cai trị được bầu thông qua các cuộc bầu cử tranh cử.[5][6]

Một hình thức mới của chính phủ thường liên quan đến khái niệm độc tài được gọi là chế độ toàn trị. Sự ra đời của chủ nghĩa toàn trị đánh dấu sự khởi đầu của một kỷ nguyên chính trị mới trong thế kỷ 20. Hình thức chính phủ này được đặc trưng bởi sự hiện diện của một đảng chính trị duy nhất và đặc biệt hơn, bởi một nhà lãnh đạo mạnh mẽ (một hình mẫu thực sự), người áp đặt sự nổi bật cá nhân và chính trị của mình. Hai khía cạnh cơ bản góp phần duy trì quyền lực là: sự hợp tác kiên định giữa chính phủ và lực lượng cảnh sát, và một hệ tư tưởng phát triển cao. Ở đây, chính phủ có "toàn quyền kiểm soát truyền thông đại chúng và các tổ chức xã hội và kinh tế.[7] Theo Hannah Arendt, chế độ toàn trị là một hình thức độc tài mới và cực đoan bao gồm "các cá nhân bị cô lập, bị cô lập".[8] Ngoài ra, bà khẳng định rằng ý thức hệ đóng vai trò hàng đầu trong việc xác định cách tổ chức toàn bộ xã hội. Theo nhà khoa học chính trị Juan Linz, sự khác biệt giữa chế độ độc tài và chuyên chế là trong khi chế độ độc tài tìm cách bóp nghẹt chính trị và vận động chính trị, chế độ toàn trị tìm cách kiểm soát chính trị và vận động chính trị.[9]

Tuy nhiên, một trong những phân loại gần đây nhất của chế độ độc tài không xác định chế độ toàn trị là một hình thức độc tài. Trong nghiên cứu của Barbara Geddes, cô tập trung vào cách các nhà lãnh đạo ưu tú và quan hệ quần chúng ưu tú ảnh hưởng đến chính trị độc tài. Kiểu chữ Geddes xác định các thể chế quan trọng cấu trúc chính trị ưu tú trong chế độ độc tài (tức là các đảng và quân đội). Nghiên cứu dựa trên và liên quan trực tiếp đến các yếu tố như: sự đơn giản của các phân loại, khả năng ứng dụng xuyên quốc gia, sự nhấn mạnh vào giới tinh hoa và các nhà lãnh đạo, và sự kết hợp của các thể chế (đảng và quân đội) làm trọng tâm trong việc định hình chính trị. Theo Barbara Geddes, một chính phủ độc tài có thể được phân loại thành năm loại hình: Chế độ độc tài quân sự, Chế độ độc tài độc đảng, Chế độ độc tài cá nhân, Chế độ quân chủ, Chế độ độc tài lai.[8]

Độc tài quân sự

Chế độ độc tài quân sự là chế độ trong đó một nhóm sĩ quan nắm quyền, quyết định ai sẽ lãnh đạo đất nước và thực hiện ảnh hưởng đối với chính sách. Giới tinh hoa cấp cao và một nhà lãnh đạo là thành viên của chế độ độc tài quân sự. Chế độ độc tài quân sự được đặc trưng bởi sự cai trị của một quân đội chuyên nghiệp như là một thể chế. Trong chế độ quân sự, giới tinh hoa được gọi là thành viên junta; họ thường là sĩ quan cao cấp (và thường là sĩ quan cấp cao khác) trong quân đội.[8][10]

Chế độ độc tài đơn đảng

Chế độ độc tài độc đảng là chế độ trong đó một đảng thống trị chính trị. Trong chế độ độc tài độc đảng, một đảng duy nhất có quyền truy cập vào các vị trí chính trị và kiểm soát chính sách. Trong chế độ độc tài độc đảng, giới tinh hoa đảng thường là thành viên của cơ quan cầm quyền của đảng, đôi khi được gọi là ủy ban trung ương, bộ chính trị hoặc ban thư ký. Các nhóm cá nhân này kiểm soát việc lựa chọn các quan chức của đảng và "tổ chức phân phối lợi ích cho những người ủng hộ và vận động công dân bỏ phiếu và thể hiện sự ủng hộ đối với các nhà lãnh đạo đảng".[8]

Chế độ độc tài cá nhân

Chế độ độc tài cá nhân là chế độ trong đó tất cả quyền lực nằm trong tay của một cá nhân. Chế độ độc tài theo chủ nghĩa cá nhân khác với các hình thức độc tài khác trong việc tiếp cận các vị trí chính trị quan trọng, thành quả khác của văn phòng và phụ thuộc nhiều hơn vào sự tùy ý của nhà độc tài cá nhân. Những kẻ độc tài theo chủ nghĩa cá nhân có thể là thành viên của quân đội hoặc lãnh đạo của một đảng chính trị. Tuy nhiên, cả quân đội lẫn đảng đều không thực hiện quyền lực độc lập với nhà độc tài. Trong chế độ độc tài cá nhân, quân đoàn tinh nhuệ thường được tạo thành từ những người bạn thân hoặc thành viên gia đình của nhà độc tài. Những cá nhân này thường được lựa chọn cẩn thận để phục vụ bài viết của họ bởi nhà độc tài.[8][11]

Theo một nghiên cứu năm 2019, chế độ độc tài cá nhân chủ nghĩa đàn áp hơn các hình thức độc tài khác.[12]

Quân chủ

Chế độ độc tài quân chủ là chế độ trong đó "một người gốc hoàng gia đã kế thừa vị trí nguyên thủ quốc gia theo thông lệ hoặc hiến pháp được chấp nhận". Các chế độ không được coi là độc tài nếu vai trò của quốc vương chủ yếu là theo nghi lễ, nhưng các chế độ quân chủ tuyệt đối, như Ả Rập Xê Út, có thể được coi là chế độ độc tài di truyền. Quyền lực chính trị thực sự phải được quốc vương thực thi để các chế độ được phân loại như vậy. Giới tinh hoa trong các chế độ quân chủ thường là thành viên của hoàng gia.[8]

Chế độ độc tài tạp chủng

Chế độ độc tài lai là chế độ pha trộn phẩm chất của chế độ độc tài cá nhân, độc đảng và quân đội. Khi các chế độ chia sẻ đặc điểm của cả ba hình thức độc tài, chúng được gọi là ba mối đe dọa. Các hình thức phổ biến nhất của chế độ độc tài lai là lai cá nhân/đơn đảng và lai cá nhân/quân sự.[8]